Abzal Saparbekuly 12 Ocak, Sovyet Dönemi Kazakistan’a Damgasını Vuran Dinmuhammed Konayev’in Doğum Günüdür 20. yüzyılın ilk yarısı Kazak halkı için felaketlere dolu dönem olmuştu. 1917 yılında kurulan Alaş Özerk Devleti Sovyetler tarafından yıkılmışt

Çarşamba, 13 Ocak 2021 12:02 tarihinde oluşturuldu
Gösterim: 151
Pin It
 
12 Ocak, Sovyet Dönemi Kazakistan’a Damgasını Vuran Dinmuhammed Konayev’in Doğum Günüdür
20. yüzyılın ilk yarısı Kazak halkı için felaketlere dolu dönem olmuştu. 1917 yılında kurulan Alaş Özerk Devleti Sovyetler tarafından yıkılmıştı. 1920-1930 yıllarındaki açlıklarda 3 milyon civarında Kazak vefat etmişti. 1937-38 yıllarında Kazak aydınlarını bir kuşağı yok edilmişti. İkinci Dünya Savaşı durumu daha da kötüleştirmişti. Savaş sonrasında Kazakistan toprakları Sovyetlerin nükleer silah deneme alanı olarak kullanılmaya başlanmıştı. Kazak bozkırlarını tarım alanına dönüştürme politikası çerçevesinde, Kazakistan’ın demografik dengesinin Kazakların aleyhine bozulmasına neden olmuştu.
Bütün bu olumsuzluklara rağmen, Kazak halkı 1960lı yıllardan itibaren toparlanmaya ve kendine gelmeye başladı. Kaybolma eşiğine gelen milli değerlerini yeniden canlandırmaya yönelik kıpırdanmalar başladı. Ölen diller arasına girmeye ramak kalmış Kazak dili yeniden sahiplenmeye başlandı. Kazakistan’da yaşanan bu uyanış sürecinin başında 1960-1986 yıllarında Kazakistan Komünist Partisi Merkez Komitesi Birinci Sekreteri (bugünün tabiriyle devlet başkanı) görevinde bulunan Dinmuhammed Konayev vardı.
Mühendislik alanında Doktora derecesi bulunan Konayev, çelişkilere dolu zor dönemde ülke ekonomisinin, sosyal alanının, biliminin ve milli kültürünün gelişmesine önemli katkılarda bulundu. Dinmuhammed Konayev döneminde, geniş Kazak topraklarında 68 kent ve 43 şehir ortaya çıktı. Bunların arasında sanayi merkezleri olan Rudny, Ekibastuz, Şevçenko (şimdi Aktau), Nikolsky, Stepnogorsk, Temirtau, Janatas, Kentau, Arkalık şehirleri vardı. Başkent Almatı adeta yeniden inşa edildi ve üniversiteleri, araştırma enstitüleri, tiyatroları ile bilim ve kültür merkezine dönüştü.
Tarım ve hayvancılık hıza gelişmeye başladı. Geleneksel olarak hayvancılıkla uğraşan Kazakların demografik olarak da artışında ivme gözlemlendi. Kazak gençliğinin yeni bir kuşağı yetişti. Bu kuşak bir yandan modern bilimlere aşina, kültürlü, eğitimli ve en önemlisi milli değerlerine bağlı kuşaktı.
16 Aralık 1986 tarihinde Kazakistan Komünist Partisi Merkez Komitesi’nin sadece 18 dakika süren ve kısalık bakımından rekor olarak kayıtlara geçen kurultayında Dinmuhammed Konayev, Kazakistan Komünist Partisi Merkez Komitesi Birinci Sekreteri görevinden alındı.
Onun yerine Rusya’dan gönderilen Gennady Kolbin geçti. Bu değişiklik, Moskova’nın hiç beklemediği bir şekilde Kazak gençlerinin protestosuyla karşılaştı. Kanlı bir şekilde bastırılan ve tarihe “Jeltoksan Olayları” (Aralık Olayları) olarak geçen bu gösteriler, bağımsız Kazakistan’a giden yoldaki ilk adımdı.
Çeyrek asra damgasını vuran ve yeni kuşak Kazakların yetişmesine olanak sağlayan Dinmuhammed Konayev, ülkenin bağımsızlığını görme bahtiyarlığına ulaştıktan sonra, 22 Ağustos 1993 tarihinde 82 yaşında vefat etti. Zor dönemde halkına hizmet etmiş oğluna Kazak halkı hala saygı duymakta, onu “Dimaş Ata” olarak anmakta ve çocuklarına Dinmuhammed ve Dimaş isimlerini vererek onun hatırını yaşatmaktadır.
Ruhun Şad Olsun, Dimaş Ata!